تفاوت هیپوکسی و هیپوکسمی چیست؟

وقتی در ارتفاعات بالا یا در شرایطی که بدن دچار کمبود اکسیژن می‌ شود، دو اصطلاح علمی و پزشکی به نام‌ های هیپوکسی و هیپوکسمی زیاد شنیده خواهد شد. این دو واژه اگرچه شباهت زیادی داشته و هر دو به کاهش اکسیژن در بدن مربوط می‌ شوند، اما از نظر علمی تفاوت‌ های مهمی میان آن‌ها وجود دارد که دانستنشان برای کوهنوردان، ورزشکاران و حتی افراد عادی ضروری می باشد. در ادامه به‌صورت دقیق بررسی خواهیم کرد که تفاوت هیپوکسی و هیپوکسمی چیست؟ و هرکدام چگونه بر سلامت بدن تأثیر می‌ گذارند.

تفاوت هیپوکسی و هیپوکسمی چیست؟

در بدن انسان، اکسیژن نقشی حیاتی در تولید انرژی و عملکرد اندام‌ ها دارد. اما گاهی اوقات ممکن بوده سطح اکسیژن در خون یا بافت‌ ها کاهش یابد و بدن دچار مشکلاتی جدی شود. در چنین شرایطی دو اصطلاح پزشکی «هیپوکسی» (Hypoxia) و «هیپوکسمی» (Hypoxemia) به کار خواهد رفت. این دو مفهوم به ظاهر مشابه‌اند، اما تفاوت‌ های علمی قابل توجهی دارند که شناخت آن‌ها برای افرادی مانند کوهنوردان، ورزشکاران ارتفاع‌ نورد، پزشکان و حتی افراد عادی بسیار مهم می باشد.

تعریف هیپوکسی

هیپوکسی به وضعیتی گفته خواهد شد که در آن، میزان اکسیژن در بافت‌ های بدن کمتر از حد طبیعی می باشد. این یعنی حتی اگر خون دارای اکسیژن کافی باشد، سلول‌ ها و بافت‌ ها به هر دلیلی نمی‌ توانند اکسیژن را به درستی دریافت یا استفاده کنند.

دلایل بروز هیپوکسی:

• ارتفاع زیاد و کاهش فشار اکسیژن در هوا
• بیماری‌ های تنفسی مانند آسم یا COPD
• مشکلات قلبی و گردش خون
• کم‌ خونی شدید (کاهش هموگلوبین)
• مسمومیت با مونوکسید کربن
• اختلال در استفاده سلولی از اکسیژن (در شوک یا مسمومیت‌ های خاص)

علائم هیپوکسی:

• رنگ‌ پریدگی یا کبودی لب‌ ها و پوست
• سرگیجه و سردرد
• تپش قلب و تنگی نفس
• اختلال تمرکز، گیجی یا از دست دادن هوشیاری

تعریف هیپوکسمی

هیپوکسمی زمانی اتفاق می‌ افتد که میزان اکسیژن در خون شریانی کمتر از حد نرمال باشد. این وضعیت معمولاً در اثر مشکلات ریوی یا تهویه ناکافی ایجاد شده و می‌ تواند در صورت تداوم، باعث هیپوکسی نیز شود.

دلایل بروز هیپوکسمی:

• کاهش اکسیژن محیط (مانند ارتفاعات بالا)
• تهویه ناکافی ریه‌ ها
• اختلال در تبادل گاز در آلوئول‌ ها
• شانت‌ های قلبی یا ریوی (عبور خون بدون اکسیژن‌ گیری کامل)

علائم هیپوکسمی:

• تنگی نفس
• کبودی لب‌ ها و ناخن‌ ها
• خستگی شدید
• سردرد و خواب‌ آلودگی
• در موارد شدید، از دست دادن هوشیاری

تفاوت اصلی هیپوکسی و هیپوکسمی

ارتباط هیپوکسی و هیپوکسمی در ارتفاعات

در کوهنوردی و صعود به ارتفاعات بالا، کاهش فشار اکسیژن هوا سبب کاهش اکسیژن خون (هیپوکسمی) شده و در نتیجه بافت‌ ها نیز دچار کمبود اکسیژن (هیپوکسی) می شوند. اگر بدن به‌ تدریج تطبیق نیابد، این وضعیت می‌ تواند منجر به بیماری ارتفاع، ادم ریوی یا مغزی ارتفاع بالا شود.

برای اطلاعات بیشتر این مقالات را مطالعه کنید. (ادم مغزی چیست؟. بیماری ارتفاع چیست؟. بیماری حاد کوهستان چیست؟)

درمان و پیشگیری

افزایش اکسیژن محیطی: استفاده از کپسول یا ماسک اکسیژن

پایین آوردن ارتفاع در کوهنوردی

بهبود تهویه ریه‌ ها و درمان بیماری‌ های ریوی

تمرین تطبیق تدریجی با ارتفاع برای کوهنوردان

نظارت پزشکی بر بیماران تنفسی و قلبی

برای پیشگیری از خطرات ناشی از کمبود اکسیژن در ارتفاعات، استفاده از تجهیزات استاندارد کوهنوردی و برنامه‌ ریزی مناسب صعود بسیار حیاتی می باشد. بهترین تجهیزات ارتفاع و سلامت را خواهید توانست از فروشگاه اسنوهاک تهیه فرمایید.

جمع بندی کلی:

به طور خلاصه، هیپوکسمی به معنای کاهش اکسیژن در خون و هیپوکسی به معنای کاهش اکسیژن در بافت‌ های بدن می باشد. در بسیاری از مواقع، هیپوکسمی خواهد توانست منجر به هیپوکسی شود، اما همیشه این دو با هم رخ نمی‌ دهند. درک این تفاوت به‌ویژه برای افرادی که در ارتفاعات فعالیت کرده، اهمیت زیادی دارد؛ چرا که شناخت به‌موقع علائم می‌ تواند از بروز خطرات جبران‌ ناپذیر جلوگیری کند.

به پایان این مقاله رسیدیم، امیدواریم که مقاله “تفاوت هیپوکسی و هیپوکسمی چیست؟” مورد قبول شما بوده باشد. همچنین ممکن است بخواهید مقاله دیگر ما را در مورد “آیا کوهنوردی و کوهپیمایی در بارداری خطر دارد؟” را هم ببینید.